E-POWER TEKNOLOJİLİ ARAÇLARDA ÖTV İADESİ

E-POWER; Nissan tarafından geliştirilen, Qashqai ve X-Trail modellerinde kullanılan bu teknoloji, benzinli bir jeneratör ile şarj edilen batarya ve elektrik motorunun gücünü tekerleklere aktaran bir teknolojidir. Buna göre; araçta benzin motoru ve elektrik motoru olmak üzere iki adet motor bulunur ancak aracı hareket ettiren güç elektrik motorundan sağlanır. Benzin motorunun fonksiyonu ise bataryayı şarj etmekten ibarettir.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV); belirli mal ve ürünler üzerinden alınan, malın ilk satışı veya ithalatı sırasında uygulanan, motorlu taşıtlar, akaryakıt, alkollü içkiler ve tütün mamülleri ile lüks tüketim ürünlerinden alınan dolaylı bir vergidir. 

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 12. Maddesinin yaptığı atıfla düzenlenen (2) Sayılı Cetvel (II) Sayılı Listeye göre “elektrik motorlu taşıtlar” için ÖTV %10 olarak belirlenmiştir. Diğer taşıtlar için ise; motor hacmi ve vergisiz fiyata göre %45 ila %220 arasında değişmektedir.

Hal böyleyken; vergi daireleri tarafından, Nissan e-power teknolojili araçlarda hem benzin motoru hem elektrik motoru olması nedeniyle araç benzinli araç olarak değerlendirilerek %80 oranında ÖTV uygulanmaktadır. Taşıtlarda, vergisiz fiyata öncelikle ÖTV uygulanmakta ardından KDV uygulanmaktadır. ÖTV’nin fazla tahakkuk ettirilmesi, dolaylı olarak KDV tutarını da artırmaktadır. Ancak e-power teknolojisinde, benzin motoru aracın silindirini hareket etmeye yaramayıp yalnızca bataryanın şarj edilmesine yaramaktadır. Buna rağmen %80 oranında ÖTV uygulanması son derece hatalıdır. Bu nedenle e-power teknolojili araçlarda ÖTV iadesi mümkündür.

NASIL BİR YOL İZLENMELİDİR?

ÖTV’nin hatalı olarak tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Bu süre geçirildikten sonra da dava açılması mümkündür. Bu durumda hatalı olarak tahakkuk ettirilen vergi oranına ilişkin olarak “düzeltme ve şikayet yollarının” tüketilmesi gerekmektedir. 

Düzeltme talebi: Madde 122 – (Değişik: 23/6/1982-2686/22 md.) Mükellefler, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile isteyebilirler. Bunların posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi caizdir.

Şikayet yolu ile müracaat: Madde 124 – (Değişik: 23/6/1982-2686/24 md.) Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanlar şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Bu madde gereğince il özel idare vergileri hakında valiliğe ve belediye vergileri hakkında belediye başkanlığına müracaat edilir.

Bu bağlamda öncelikle Nakil Vasıtaları Vergi Müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir. Başvurunun reddedilmesi halinde ise Gelir İdaresi Başkanlığına “şikayet yoluna” başvurulması gerekmektedir. Bu başvurudan da olumlu sonuç alınamaması halinde 30 günlük süre içerisinde vergi mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. 

İDAREYE YAPILAN BAŞVURULAR NASIL SONUÇLANMAKTADIR?

Hatalı olarak tahakkuk ettirlen ÖTV oranın düzeltilmesi için Nakil Vasıtaları Vergi Müdürülüğü ve Gelir İdaresine Başkanlığına yapılan başvurular ya cevapsız bırakılmakta, ya da reddedilmektedir. 

İdareye yapılan başvuruda genel olarak şu şekilde cevap verilmektedir: “Konu ile ilgili olarak ….. Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları KDV-ÖTV Grup Müdürlüğünden görüş talep edilmiş olup, cevabi yazıda; Bilindiği üzere, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun; 

-(1/1-b) maddesinde, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki ara.lardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabının bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV'ye tabi olduğu,

- (1/2) maddesinde, Kanuna ekli listelerde yer alan malların Türk Gümrük Tarife Cetvelinde

tanımlanan eşyalar olduğu,

- (12/1) maddesinde, Özel tüketim vergisinin, bu Kanuna ekli listelerde yazılı malların karşılarında gösterilen tutar ve/veya oranlarda alınacağı hükme bağlanmıştır.

Bu kapsamda, söz konusu taşıtların durumu Kanuna ekli (II) sayılı listede 87.03 tarife pozisyonunda belirtilen oranlara ilişkin tanımlamalar ve kriterler ile bahse konu Genel Tebliğde yapılan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmek suretiyle belirlenmektedir.

Buna göre, Nissan marka T33 X-TRAIL e-4ORCE PLATINUM tipi elektrikli motor gücü 150 kw, motor silindir hacmi 1497 cm. aracın, Kanuna ekli listede 87.03 tarife pozisyonunda "-- Motor silindir hacmi 1600 cm.'ü geçmeyenler" alt kategorisinin "--- Diğerleri" sırasında % 80 .TV oranında yer alması gerektiği değerlendirilmiştir.

4760 sayılı .TV Kanununa ekli (II) sayılı listede, 87.03 GTİP numarası sırasında yer alan taşıtlardan "Sadece elektrik motorlu olanlar" satırında yer alan binek otomobiller kW ve matrah değerlerine göre farklı oranlarda vergiye tabi tutulmuştur.

Diğer taraftan, ÖTV (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinin (III/B/2.6) bölümünde; (II) sayılı liste uygulamasında, bir taşıtın elektrik motorunun yanı sıra elektrik motoru dışında başka bir motora da sahip olması durumunda, bu taşıtın "sadece elektrik motorlu olanlar" kapsamında değerlendirilmeyeceği ve elektrik motoru haricindeki motorun silindir hacminin dikkate alınarak vergilendirileceği, elektrik motoru haricindeki motorun, doğrudan tekerleklere güç verip vermemesinin bu yönde işlem tesisini etkilemeyeceği şeklinde a.ıklamalara yer verilmiştir.

Yukarıdaki belirtilen açıklamalar doğrultusunda ….. şasi numaralı araçla ilgili olarak %80 oranında beyan edilip ödenen ÖTV'nin yerinde bulunduğunu, bilgilerinize rica ederim.” 

Şeklinde cevaplamaktadır. Bu ret cevabından idarenin, 4760 Sayılı Kanunun ilgili kısmında yer alan "sadece elektrik motoru olanlar" ifadesini lafzi olarak yorumladığı, taşıtta yer alan benzin motorunun işlevine ve tekerlekleri hareket ettiren gücün hangi motordan sağlandığına bakılmadığı anlaşılmaktadır. Yapılan bu yorum son derece hatalıdır. İlgili kanunun sistematiğine de aykırıdır. Zira kanunkoyucu ÖTV oranını belirlerken motor çalışma prensibi de dikkate almaktadır.

Her ne kadar idari merciler bu talepleri olumlu karşılamasa da, şayet vergi tahakkuk ettirildikten sonra 30 gün içerisinde dava açılmamışsa yukarıda bahsedilen iki dereceli başvuru yolunun tüketilmesi gerekmektedir.

ÖTV İADESİ İLE İLGİLİ YARGILAMALAR NASIL SONUÇLANMAKTADIR?

Yazımızın konusunu teşkil eden durumun yeni olması nedeniyle henüz yeteri kadar emsal karar bulunmamaktadır. Başka bir deyişle; bu husustaki kararlar henüz istikrar kazanmamıştır. Ancak halihazırda verilen kararlar araç sahiplerinin lehinedir.

Danıştay 7. Daire 2019/3070 E., 2022/506 K., ve 11.02.2022 tarihli kararında; “Davacı şirket adına kayıtlı "…." marka aracın elektrikli motoru yanında benzinli motoru da bulunan hibrit araç olduğunun tespit edildiğinden bahisle, 2012 yılının Nisan dönemi için takdir komisyonu kararına istinaden tarh edilen özel tüketim vergisi ile kesilen vergi ziyaı cezasının iptali istemiyle dava açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla, olayda, davacı adına kayıtlı görünen aracın sadece elektrikle çalışan araç olarak beyan edilip buna göre motorlu taşıtlar vergisinin hesaplandığı, uygunluk belgesinden aracın benzinle çalışan motoru da ihtiva eden hibrit araç olduğunun tespit edildiğinden bahisle cezalı tarhiyat yapıldığı, davalı idarece yasayla tanınan inceleme ve araştırma yetkileri kullanılmak suretiyle mükellef nezdinde ihtilaf konusu araç üzerinde fiziki herhangi bir tespit ve inceleme yapılmadığı, sadece uygunluk belgesindeki bilgiler esas alınarak işlem tesis edildiği, bu durumda davacı adına kayıtlı aracın hibrit araç olduğu yönünde fiziken yapılmış somut bir tespite dayanılmadan, sadece uygunluk belgesinde belirtilen bilgilerden hareketle takdir edilen matrah üzerinden yapılan vergi ziyaı cezalı özel tüketim vergisi tarhiyatında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Dosyanın UYAP kayıtlarıyla birlikte incelenmesinden, …. Vergi Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında aynı araca ilişkin olarak İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi Otomotiv Laboratuvarınca hazırlanan … tarih ve … sayılı teknik raporda, aracın arka akstan hareketini sağlayan iki adet 2x150 KW gücünde elektrik motoru bulunduğu, ön akstan çekiş imkanı bulunmadığı, ön tarafında olup jeneratörü çalıştıran benzin motorunun aracın tekerlekleri ile mekanik bir bağlantısının olmadığı, sadece menzil uzatımı için elektrik motoruna enerji üretme işlevine sahip olduğunun tespit edildiği, anılan Mahkemece, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli (II) sayılı listenin 87.03 pozisyonu altında yer alan "sadece elektrik motorlu olanlar" başlığındaki "sadece elektrik motorlu" ibaresinin, araçta elektrik motoru bulunmasını değil, aracın sadece elektrikli motorla hareket etmesini belirttiği, mekanik olarak tekerlekleri ile bağı olmayan, dolayısıyla aracı hareket ettirmeyen benzin motoru bulunmasından dolayı özel tüketim vergisi tahakkuk ettirilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle verilen dava konusu işlemin iptaline ilişkin kararın Dairemizin 07/12/2017 tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onandığının anlaşılması karşısında, aynı araç nedeniyle yapılan dava konusu cezalı özel tüketim vergisi tarhiyatının iptaline ilişkin temyize konu kararda sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.” 

İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. Vergi Dairesi 10.10.2024 tarihinde 2024/845 Esas ve 2024/1066 sayılı kararında; “Tüm bu hususların birlikte değerlendirilmesinden, bir aracın benzin motorlu (diğer), elektrik motorlu veya hibrit özellikli araç olarak nitelendirilmesinde araçta bulunan motorların değil, aracı hareket ettiren motorun önem arz ettiği, dava konusu aracı hareket ettiren motorun ise elektrik motoru olduğu ve araçtaki benzin motorunun aracı hareket ettiremeyeceği, benzin motorunun kullanıldığında da aracı hareket ettiren enerjinin benzinden değil benzinle üretilen elektrikten kaynaklandığı görülmekle birlikte, elektrik motorlu araçların daha düşük ÖTV oranına tabi tutulmasının, çevre kirliliği ile mücadele ve enerji sarfiyatına karşı getirilmiş bir teşvik uygulaması olması karşısında, dava konusu aracın 'sadece elektrik motorlu' araç olarak kabul edilmesi gerekmektedir” 

Nissan e-power teknolojisine benzer durumu paylaşan “Fisker Automotive İnc” markalı araç için önceki tarihli kararda ise yukarıdaki emsal kararlara paralel bir karar verilmiştir.

Danıştay 7. Daire 2016/2623 E., 2017/6296 K., 07/12/2017 tarihli kararında; “Davacı tarafından satışı yapılan Fisker Automotive İnc marka aracın, elektrik motorlu olup %15 oranında özel tüketim vergisine tabi tutulması gerektiğinden, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listede yer alan 87.03 pozisyonunda "-Diğerleri" nin "Motor silindir hacmi 1600cm³'ü geçen fakat 2000cm³'ü geçmeyenler" alt pozisyonunda %80 oranı esas alınmak suretiyle özel tüketim vergisi tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemin ihtirazi kayda konu kısmının iptali ve fazladan ödenen verginin yasal faiziyle birlikte iadesi istemiyle açılan davada; dosyanın incelenmesinden, 4760 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı listenin 87.03 pozisyonu altında yer alan "-sadece elektrik motorlu olanlar" başlığındaki "sadece elektrik motorlu" ibaresinin, araçta elektrik motoru bulunmasını değil, aracın sadece elektrikli motorla hareket etmesini belirttiği, olayda, vergisi ihtilaflı araç hakkında İstanbul Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi Otomotiv Laboratuarınca hazırlanan 6.12.2012 tarih ve 2070 sayılı teknik raporda, aracın arka akstan hareketini sağlayan iki adet 2x150kW gücünde elektrik motoru bulunduğunun, ön akstan çekiş imkanı bulunmadığının, ön tarafında olup jeneratörü çalıştıran benzin motorunun aracın tekerlekleri ile mekanik bir bağlantısının olmadığının, sadece menzil uzatımı için elektrik motoruna enerji üretme işlevine sahip olduğunun tespit edilmesi, öte yandan, fosil yakıtların tüketimini azaltarak çevreye daha az zararı olan elektrikli araçların yaygınlaşmasını teşvik etmek amacıyla getirilen vergisel avantajın uygulanmasında idarelerce, Anayasayla korunan çevre hakkının da gözetilerek dar yorum yapmaktan kaçınmalarının zorunlu olması karşısında, araçta mekanik olarak tekerlekleri ile bağı olmayan, dolayısıyla aracı hareket ettirmeyen benzin motoru bulunmasından dolayı %80 oranı üzerinden tahakkuk ettirilen özel tüketim vergisine ilişkin işlemin, %15 oranını aşan kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin davaya konu kısmının iptali ile fazladan ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesine hükmeden İstanbul Altıncı Vergi Mahkemesinin 17.12.2013 gün ve E:2013/607; K:2013/2572 sayılı kararının; söz konusu aracın hem benzinli hem de elektrikli motordan güç alarak hareket ettiği, bu nedenle %15 oranı üzerinden vergilendirilmesine imkan olmayan araç nedeniyle tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Dayandığı hukuki ve kanuni nedenlerle gerekçesi yukarıda açıklanmış bulunan mahkeme kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun görülmüş olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, sözü geçen kararın bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından, temyiz isteminin reddine; kararın onanmasına, kararın tebliğ tarihini izleyen on beş (15) gün içinde Danıştay nezdinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 7.12.2017 gününde oybirliği ile karar verildi.”

SONUÇ

Nissan firmasının bazı araçlarında uyguladığı e-power teknolojinde, araçlar hem elektrikli hem de benzinli motor ihtiva etmektedir. Silindiri hareket ettiren elektrikli motor olup benzin motoru yalnıza bataryanın şarj edilmesine yarasa da vergi daireleri e-power teknolojili araçları benzin motorlu olarak değerlendirmektedir. Bu nedenle %80 oranında ÖTV tahakkuk ettirilmekte, buna bağlı olarak KDV tutarı da oldukça artmaktadır. Hatalı olarak tahakkuk ettirilen verginin iadesi amacıyla, olayın özelliğine göre doğrudan vergi mahkemesinde dava açılması, süresi içerisinde dava açılmamış olması halinde ise öncelikle idari başvuru yollarının tüketilmesi, ardından vergi mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Söz konusu hukuki ihtilaf, idare hukukuna özgü özellikler barındırması nedeniyle sürecin alanında uzman avukatlarla yürütülmesi, olası hak kayıplarının önüne geçilmesi adına oldukça önemlidir.

Av. Ahmet Kanyılmaz